Ờ, mấy đứa trẻ giờ hay bảo phải biết đánh giá bài báo cho đúng, không phải cứ đọc xong là xong đâu. Bài báo, nó cũng như một cái gương, soi ra đủ thứ, mà mình cần phải xem xét kỹ càng. Trước tiên, phải hiểu mục đích đọc làm gì đã. Nhiều người đọc để thu thập thông tin, người khác thì đọc để nghiên cứu hay đánh giá cái gì đó. Bài báo không phải là cái gì quá phức tạp, nhưng mà nếu không biết cách đọc, dễ mà hiểu sai ý tác giả.
Trước hết, phải đọc cái tựa đề và phần tóm tắt. Mấy cái đó là cửa sổ cho mình nhìn vô, biết được bài viết nói cái gì. Nhìn cái tựa là đoán được phần nào rồi. Tóm tắt cũng quan trọng, đọc lướt qua là nắm được ý chính của bài. Thời buổi này, mấy đứa trẻ hay tra cứu tài liệu trên mạng, mà không đọc tựa và tóm tắt thì chẳng biết đường mà chọn bài nào cho đúng.
Phân tích bài báo là bước tiếp theo. Đọc kỹ từng đoạn, xem tác giả trình bày cái gì, rồi mới phân tích xem có hợp lý không. Phải để ý đến cái phương pháp mà tác giả dùng, có chặt chẽ không. Kết quả có chính xác không, có bằng chứng gì không. Nếu chỉ đọc qua loa thì làm sao mà hiểu được hết nội dung. Cái này giống như khi đi chợ mua đồ, phải xem xét kỹ, sờ nắn mới biết đồ có tươi ngon không.
- Đọc kỹ phần giới thiệu: Chỗ này là nơi tác giả sẽ nói lý do tại sao họ viết bài, vấn đề gì quan trọng.
- Đọc phần phương pháp: Xem họ làm cái gì, nghiên cứu ra sao, có làm đúng cách không.
- Đọc phần kết quả: Đây là chỗ coi họ thu được cái gì sau khi nghiên cứu.
Nhiều người bảo là phải đọc từ đầu đến cuối bài báo. Nhưng thực ra không cần thế. Đọc chọn lọc thôi, chỗ nào quan trọng thì đọc kỹ. Còn những phần khác, lướt qua để lấy ý là được rồi. Giống như coi sách nấu ăn, đâu phải món nào cũng cần học chi tiết, chỉ học cái mình muốn làm thôi.
Ngoài ra, khi đọc bài báo, cũng phải để ý đến thời gian nó được xuất bản. Bài nào quá cũ, thông tin không còn phù hợp với thời điểm hiện tại nữa, cũng không nên đọc làm gì. Những nghiên cứu gần đây, thường trong vòng 5 đến 7 năm trở lại, là đáng để quan tâm hơn.
Mấy cái bài đánh giá, phê bình báo khoa học, nó khác với truyện ngắn hay mấy cái tạp chí vui vui. Đọc không phải để giải trí mà để phân tích. Vậy nên phải cẩn thận, từ cách họ viết, đến cách họ trình bày kết quả, đều cần phải được xem xét kỹ. Nếu bài báo không rõ ràng, thiếu căn cứ thì chẳng đáng để mình tốn công đọc.
Cuối cùng, muốn đánh giá một bài báo, cũng nên dựa vào ý kiến của chuyên gia. Mấy chuyên gia thường sẽ đọc rất kỹ, rồi viết báo cáo gửi cho biên tập. Họ xem xét từng ý tưởng, từng phương pháp trong bài, rồi mới đưa ra kết luận. Mình đọc không cần phải giỏi như họ, nhưng ít nhất cũng nên hiểu cái khung mà họ dùng để phân tích bài báo.
Nói chung, đọc bài báo cũng như việc đi chợ mua rau, phải biết chọn lọc, xem xét kỹ lưỡng. Cái gì tốt thì giữ, cái gì không ổn thì bỏ qua. Cứ đọc kỹ, phân tích rõ ràng, thì bài báo nào cũng sẽ hiểu được thôi!
Tags：[đánh giá bài báo, đọc hiểu bài báo, phân tích bài báo, tựa đề và tóm tắt, phương pháp nghiên cứu, kết quả nghiên cứu, chuyên gia đánh giá]
